Kwaliteit van zorg staat of valt met continuïteit. Wanneer systemen uitvallen of informatie niet beschikbaar is, komt directe patiëntenzorg onder druk te staan. Digitale weerbaarheid is daarom geen IT-keuze, maar een voorwaarde voor stabiele zorgverlening en bedrijfsvoering.
Zorginstellingen die afhankelijk zijn van digitale processen, moeten risico’s vooraf beheersen en herstel georganiseerd hebben. Niet alleen om te voldoen aan wet- en regelgeving, maar vooral om verantwoordelijkheid te nemen voor veilige, betrouwbare zorg.
Een norm als NEN 7510 helpt om dat gestructureerd en aantoonbaar te doen.
1. Wat is NEN 7510
NEN 7510 is de norm voor informatiebeveiliging in de zorg. De norm helpt zorginstellingen om gegevens betrouwbaar, beschikbaar en vertrouwelijk te verwerken. Het gaat niet alleen om techniek, maar ook om processen, beleid en verantwoordelijkheden.
De richtlijn is speciaal ontwikkeld voor de zorgsector en sluit aan op de eisen van wetgeving zoals de AVG en NIS2. NEN 7510 bouwt voort op ISO 27001, maar is concreter voor de zorgpraktijk.
Voor bestuurders en managers biedt de norm houvast om risico’s te beheersen, herstel te organiseren en externe toetsing te doorstaan. Het vormt de basis voor veilige gegevensverwerking en het garanderen van continuïteit.
NEN 7510 is meer dan een compliance-instrument. Het maakt zichtbaar hoe digitale zorgprocessen veilig en betrouwbaar kunnen blijven functioneren, ook bij verstoring.
2. Waarom de NEN 7510
NEN 7510 is ontwikkeld om zorginstellingen te helpen digitale risico’s beheersbaar te maken en verantwoorde zorg ook bij verstoring te kunnen blijven leveren. De norm regelt hoe informatie moet worden beschermd tegen verlies, diefstal of onbeschikbaarheid – niet alleen in systemen, maar in de hele organisatie.
De zorgsector kent hoge eisen aan beschikbaarheid en vertrouwelijkheid. NEN 7510 vertaalt die eisen naar praktische beheersmaatregelen: toegangsbeheer, herstelprocedures, verantwoordelijkheden, logging, back-ups, en meer. Het doel is niet om alles dicht te timmeren, maar om structuur te geven aan wat aantoonbaar geregeld moet zijn.
De norm voorkomt dat informatiebeveiliging willekeurig of ad hoc wordt aangepakt. Het zorgt voor een samenhangend geheel van beleid, techniek en gedrag. Voor bestuurders betekent dit dat digitale zorgprocessen niet afhankelijk mogen zijn van toeval, maar onderdeel moeten zijn van een betrouwbaar en aantoonbaar ingericht systeem. NEN 7510 geeft hier duidelijke kaders voor.
3. NEN 7510 in de praktijk
NEN 7510 laat zich praktisch toepassen in elke zorgorganisatie, ongeacht omvang of specialisatie. De norm helpt om digitale kwetsbaarheden te vertalen naar werkbare oplossingen, zonder dat alles in één keer perfect geregeld hoeft te zijn.
Een thuiszorgorganisatie kan bijvoorbeeld met NEN 7510 borgen dat cliëntinformatie op mobiele apparaten goed beveiligd is. In een ziekenhuis helpt de norm bij het instellen van rollen en rechten in het EPD, het inrichten van back-upprocedures en het formaliseren van uitwijkscenario’s.
De kracht van NEN 7510 zit in de combinatie van techniek, organisatie en gedrag. De norm schrijft niet voor hóé iets precies moet, maar wát aantoonbaar geregeld moet zijn. Zo ontstaat maatwerk binnen een heldere structuur, die helpt om overzicht en consistentie aan te brengen in alle lagen van de organisatie.
4. Hoe implementeer je NEN 7510
De implementatie begint met een gap-analyse: een toets waarmee duidelijk wordt in hoeverre de organisatie al voldoet aan de norm. Deze analyse geeft zicht op kwetsbaarheden, ontbrekende maatregelen en processen die extra aandacht nodig hebben.
Vervolgens worden prioriteiten bepaald. Welke processen zijn het meest afhankelijk van digitale beschikbaarheid? Op basis daarvan worden maatregelen gekozen, beleid opgesteld en verantwoordelijkheden toegewezen. Denk aan toegangsbeheer, incidentregistratie, back-upprocedures en leveranciersafspraken.
De uitvoering volgt in stappen. Maatregelen worden ingevoerd, medewerkers opgeleid en processen aangescherpt. Evaluatie en toetsing maken onderdeel uit van de cyclus, zodat verbeteringen structureel worden doorgevoerd.
Informatiebeveiliging wordt met deze aanpak geen losstaande taak, maar een vast onderdeel van de organisatie. NEN 7510 biedt de structuur om dit beheersbaar te maken.
5. Wat levert NEN 7510 op
NEN 7510 helpt zorgorganisaties om informatiebeveiliging structureel te organiseren. Daardoor worden digitale risico’s inzichtelijk, beheersbaar en toetsbaar. Dit zorgt voor meer continuïteit, minder verstoring en een beter vermogen om te herstellen bij uitval of incidenten.
De norm maakt het ook eenvoudiger om aan te tonen dat de organisatie voldoet aan wet- en regelgeving, zoals de AVG en NIS2. Dit voorkomt sancties en verhoogt het vertrouwen van ketenpartners, cliënten en toezichthouders.
Intern levert het overzicht, rust en duidelijkheid op. Processen worden beter vastgelegd, verantwoordelijkheden helder verdeeld en herstelacties efficiënter uitgevoerd. Dit verlaagt de druk tijdens incidenten en verhoogt de weerbaarheid van de hele organisatie.
6. Relatie met NIS2, ISO 27001 en AVG
NEN 7510 sluit aan op andere kaders, maar heeft een eigen focus. ISO 27001 is een internationale standaard voor informatiebeveiliging; NEN 7510 vertaalt deze naar de specifieke context van de zorg. Het richt zich op patiëntgegevens, zorgprocessen en digitale afhankelijkheden.
De AVG verplicht zorgorganisaties om persoonsgegevens adequaat te beveiligen. NEN 7510 helpt deze vereisten praktisch in te vullen. Het biedt een toetsbare structuur voor het aantonen van naleving richting cliënten en toezichthouders.
NIS2 verplicht vitale sectoren om risico’s structureel te beheersen, incidenten te melden en herstel te waarborgen. NEN 7510 ondersteunt dat, maar NIS2 vraagt méér: sturing op bestuurlijk niveau, samenwerking in de keten en aantoonbare weerbaarheid.
Samen vormen deze kaders een samenhangend geheel. NEN 7510 is de praktische vertaalslag voor de zorgorganisatie die grip wil krijgen op digitale veiligheid én wil voldoen aan wettelijke verplichtingen.
7. Veelvoorkomende valkuilen en misverstanden
NEN 7510 wordt nog vaak gezien als een IT-project. Daarmee worden de belangrijkste elementen gemist. De norm draait juist om organisatiebreed beleid, duidelijke verantwoordelijkheden en beheersbare processen.
Een andere valkuil is het vertrouwen op documentatie zonder toetsing. Als beleid op papier blijft liggen, zonder oefening of aanpassing, biedt het geen bescherming. Incidenten tonen vaak aan dat de uitvoering niet aansluit op het vastgestelde beleid.
Ook het idee dat kleine organisaties buiten de norm vallen, is hardnekkig maar onjuist. Ieder systeem met cliëntgegevens valt binnen de scope.
NEN 7510 werkt alleen als de norm écht wordt toegepast, als proces en gedrag meebewegen, en als bestuur verantwoordelijkheid neemt.
8. Toetsing en certificering van NEN 7510
Hoewel certificering niet verplicht is, moet iedere zorgorganisatie kunnen aantonen dat informatiebeveiliging goed is geregeld. Een interne audit of externe toetsing op basis van NEN 7510 is een effectieve manier om dat inzichtelijk te maken.
Certificering kan nuttig zijn in samenwerkingen, bij aanbestedingen of als voorwaarde voor vertrouwen in de keten. Het laat zien dat informatiebeveiliging niet vrijblijvend wordt benaderd.
Een goede toetsing kijkt verder dan beleid. Het draait om werkbaarheid: weten medewerkers wat ze moeten doen, zijn processen logisch ingericht, en worden maatregelen daadwerkelijk toegepast?
Een audit of toetsmoment helpt om zwakke plekken zichtbaar te maken, verbeteringen in gang te zetten en informatiebeveiliging structureel te verankeren.
9. Volgende stap met NEN 7510
De waarde van NEN 7510 wordt pas zichtbaar als het beleid leidt tot zichtbare verbeteringen in de praktijk. De volgende stap is niet meer beleid schrijven, maar zorgen dat beveiliging werkt op de werkvloer, onder druk én in de dagelijkse routine.
Concreet levert NEN 7510 dit op:
- Sneller herstel bij digitale uitval
Heldere procedures, actuele back-ups en getrainde teams zorgen dat systemen sneller weer beschikbaar zijn. - Minder afhankelijkheid van losse acties
Afspraken over wie wat doet voorkomen chaos bij incidenten en versnellen besluitvorming. - Betere samenwerking met leveranciers
Beveiligingseisen zijn vastgelegd in contracten, waardoor herstel en ondersteuning beter aansluiten. - Toetsbare processen voor inspecties of audits
Bij vragen van toezichthouders is direct duidelijk hoe risico’s zijn afgedekt en wie verantwoordelijk is. - Minder fouten in digitale processen
Door logging, autorisatiebeheer en controleprocedures dalen risico’s op datalekken of misbruik. - Gelijk speelveld bij samenwerking in de keten
Andere zorgorganisaties of ICT-partners weten dat maatregelen op orde zijn en kunnen daarop vertrouwen.
De volgende stap is dus praktisch: oefenen, controleren en bijstellen. Alleen zo groeit informatiebeveiliging uit tot iets dat vanzelfsprekend werkt, óók als het systeem eruit ligt of als de druk hoog is. Dat maakt het verschil tussen controle behouden of volledig stilvallen.